नाशिक : जनावरांच्या आरोग्याची काळजी घेणे हे शेतकर्‍यांसाठी सर्वात मोठे आव्हान असते. देशातील पशुधन मालकांना त्यांचे प्राणी सुरक्षित आणि निरोगी आहेत की नाही हे जाणून घेणे खूप महत्वाचे आहे. अनेकवेळा पशुपालकांना जनावरांच्या आजाराची माहिती उशिरा कळते, त्यामुळे जनावरांमध्ये रोगाचा प्रादुर्भाव वाढून त्यांचा मृत्यू होण्याची शक्यता अधिक असते. कोणतेही जनावर मृत्यूमुखी पडले तर शेतकर्‍यांना मोठे आर्थिक नुकसान सहन करावे लागते. यासाठी पशुधनाच्या आरोग्याची काळजी घेण्याची आवश्यकता असते. आता तर पावसाळा सुरु झाला आहे. या दिवसांमध्ये जनावरे आजारी पडण्याचे प्रमाण खूप वाढते. यामुळे जनावरे आजारी आहेत की नाही? हे वेळेवर जाणून घेणे महत्वाचे असते. याच्या काही सोप्या टिप्स आम्ही तुम्हाला देणार आहोत. (Livestock)
१) जर तुमचा प्राणी नीट चालत नसेल किंवा चालताना सर्व पाय वापरत नसेल तर समजा की ते निरोगी नाही कारण निरोगी प्राणी त्यांच्या पायाने चांगले चालतात.
२) झोपलेल्या प्राण्याजवळून तुम्ही जाता, पण त्यानंतरही तो प्राणी उठला नाही, तर समजून घ्या की त्या प्राण्याला आरोग्याची समस्या असू शकते.
३) अधुनमधून प्राण्यांचे शरीराचे तापमान तपासा.
४) प्राण्यांच्या आहाराकडे लक्ष द्या. प्राणी नीट खात आहे की नाही यावरुन त्याच्या आजाराची माहिती सहज कळू शकते. सामान्यतः निरोगी व्यक्ती किंवा प्राण्याला चांगली भूक असते. जर तुमचा प्राणी अचानक कमी खायला लागला असेल तर तो आजारी असू शकतो.
५) जर प्राणी अन्न चांगले चघळत नसेल किंवा हळू हळू चावत असेल तर समस्या असू शकते.
६) निरोगी प्राण्यांचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते अनेकदा जिभेने नाक चाटतात. याकडे लक्ष ठेवा.
७) वरीलपैकी कोणतीही लक्षणे जनावरांमध्ये दिसली तर लवकर पशुवैद्यकाशी संपर्क साधावा.
पावसाळ्यात गाय, म्हैस, शेळी इत्यादींची काळजी कशी घ्यावी
खूर-तोंड रोग
पाय आणि तोंडाचा रोग हा प्राण्यांमध्ये वेगाने पसरणारा विषाणूजन्य रोग आहे, ज्यामुळे जनावरांच्या उत्पादनावर आणि कार्यक्षमतेवर विपरित परिणाम होतो. आणि आम्ही तुम्हाला सांगतो की मान्सूनच्या आगमनाने, जनावरांमध्ये या आजाराचा धोका वाढतो.
रोगाची लक्षणे :
1. प्राण्याच्या तोंडातून विपुल लाळ येणे
2. जीभ बाहेर येणे
3. दूध उत्पादनात जास्त घट होणे
4. प्राण्यांचा गर्भपात होणे
संरक्षणाच्या पद्धती :
रोग आढळून आल्यावर जनावराला इतर निरोगी जनावरांपासून दूर ठेवावे.
पालकांनी दूध पाजल्यानंतर हात व तोंड साबणाने धुवावेत
बाधित क्षेत्र सोडियम कार्बोनेट द्रावणाने पाण्यात मिसळून धुवावे.
डॉक्टरांचा सल्ला घेतल्यानंतर जनावराचे तात्काळ लसीकरण करून नियमित उपचार करावेत.
प्रादुर्भावग्रस्त जनावर ठेवलेल्या ठिकाणी ब्लिचिंग पावडरची फवारणी करावी
थ्रोटल
गलघोंटू हा एक जीवघेणा आजार आहे, पावसाळ्यात गाई, म्हशी या रोगाला बळी पडतात, सामान्य भाषेत गलघोंटूला ‘घुरखा’ आणि ‘घोटुआ’ असेही म्हणतात, हा आजार जनावरांवर खूप होतो.
रोगाची मुख्य लक्षणे :
जनावरांना जास्त ताप आणि काही तासांत जनावरांचा मृत्यू.
लाळेचा जोरदार स्त्राव.
डोळे लाल होणे
असा करा जनावरांचा बचाव :
संक्रमित जनावरांना ताबडतोब निरोगी जनावरांपासून वेगळे करा
कमीत कमी ५ फुटाच्या खड्ड्यात मीठ व चिव टाकून रोगामुळे मेलेल्या जनावराला गाडावे, जेणेकरून रोगाचा प्रादुर्भाव होणार नाही.
वर्षातून दोनदा, गलघोटू रोगासाठी लसीकरण करा, पहिली पावसाळा सुरू होण्यापूर्वी आणि दुसरी हिवाळ्याच्या आधी.