नागपूर: गेल्या ७० वर्षांत भारतातील मातीतील सेंद्रिय कार्बनचे प्रमाण १ टक्क्यांवरून ०.३ टक्क्यांवर आले आहे, जी कृषी क्षेत्रासाठी सर्वाधिक आहे. ही चिंतेची बाब असल्याचे मत राष्ट्रीय पर्जन्य क्षेत्र प्राधिकरणाचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी अशोक दलवाई यांनी व्यक्त केले आहे. . त्यांनी शुक्रवारी संध्याकाळी महाराष्ट्रातील नागपुरात पत्रकारांना सांगितले की SOC हा मातीतील सेंद्रिय पदार्थांचा मुख्य घटक आहे आणि मातीची पाणी धरून ठेवण्याची क्षमता, रचना आणि सुपीकता देते.
दलवाई म्हणाले की ओएससी सामग्रीमध्ये इतकी तीव्र घट मातीच्या उत्पादकतेवर परिणाम करते कारण सूक्ष्मजीव टिकत नाहीत, जे वनस्पतींना पोषक तत्वे पुरवणारे प्रमुख घटक आहेत. ते म्हणाले की जमिनीला योग्य खत न देता पिकांची संघन लागवड हे एसओसी सामग्री कमी होण्याचे कारण आहे. दलवाई म्हणाले की, शेतकऱ्यांनी कीटकनाशके आणि खतांवरील अवलंबित्व कमी केले पाहिजे. सेंद्रिय खते आणि खतामुळे मातीची एसओसी पातळी वाढू शकते, असेही त्यात म्हटले आहे.
दलवाई म्हणाले की, गेल्या 70 वर्षात देशातील सुमारे 51 टक्के जमीन मोठ्या, लघू आणि सूक्ष्म सिंचन प्रकल्पांच्या माध्यमातून सिंचनाखाली आली असली तरी 51 टक्के जमीन शेतीयोग्य आहे. दलवाई म्हणाले की, सरकार या भागात तांत्रिकदृष्ट्या प्रगत सूक्ष्म सिंचन प्रकल्प सुरू करत आहे, ज्यामुळे 30 ते 40 टक्के पाण्याची बचत होईल. ते म्हणाले की, बागायती जमिनीत सरासरी पीक उत्पादन 3 टन प्रति एकर आहे, तर पावसावर आधारित क्षेत्रात पीक उत्पादन केवळ 1.1 टन प्रति एकर आहे.
माती सेंद्रिय कार्बन म्हणजे काय?
मातीमध्ये असलेल्या सेंद्रिय पदार्थामध्ये आवश्यक असलेल्या कार्बनला माती सेंद्रिय कार्बन म्हणतात. वनस्पती आणि प्राण्यांचे अवशेष, सूक्ष्मजीव, कीटक, कीटक, इतर प्राण्यांचे मृत शरीर, जमिनीत मिसळलेले (जसे की शेणखत, शेणखत, शेणखत, हिरवळीचे खत, राख, जनावरांचे शेड इ.) यांना माती सेंद्रिय पदार्थ म्हणतात. माती सेंद्रिय आहे. कार्बन मातीचे आरोग्य सुधारते आणि बदलत्या हवामान परिस्थितीत मातीची सुपीकता राखते.