औरंगाबाद : मका हे नगदी पीक आहे, ज्याची लागवड रब्बी आणि खरीप या दोन्ही हंगामात केली जाते. मात्र अलीकडच्या काही वर्षांमध्ये मका उत्पादक शेतकर्‍यांच्या अडचणी वाढत आहे. संपूर्ण मेहनत घेवूनही शेतकर्‍यांना अपेक्षित उत्पादन मिळत नाही. यापार्श्‍वभूमीवर आयसीएआर-आईआईएमआरने शेतकर्‍यांसाठी मक्याच्या ४ नवीन संकरित जाती लाँच केल्या आहेत. या नवीन संकरित वाणापासून शेतकर्‍यांना भरघोस उत्पादन मिळेल, असा दावा करण्यात आला आहे.
हे आहेत नवीन संकरित वाण
पीएसएच -२ एलपी
आईएमएच -२२२
आईएमएच -२२३
आईएमएच – २४
या वाणांमध्ये पीएसएच -२ एलपी बाबत तज्ञांचे मत आहे की या जातीमध्ये सुमारे ३६ टक्के फायटिक ऍसिड आणि १४० टक्के अजैविक फॉस्फेट आढळतात. या जातीचा वापर करून शेतकरी ९५ क्विंटलपेक्षा जास्त उत्पादन घेऊ शकतात.
या जातींचे फायदे
या जातींच्या पिकावर कीड-रोग येण्याची शक्यता फारच कमी असते. तज्ज्ञांचे म्हणणे आहे की हे वाण मायडीस लीफ ब्लाईट, तुरीच्या पानांचे तुषार, कोळशाचे कुजणे यासारख्या धोकादायक रोगांपासून संरक्षण कवचापेक्षा कमी नाहीत. याशिवाय या जातीवर मक्याच्या खोडया व फॉल आर्मीवॉर्म किडीचा प्रभाव कमी असल्याचेही दिसून आले आहे. या हायब्रीड जातींमध्ये फायटिक अ‍ॅसिड आणि लोह आणि जस्त खनिजे देखील कमी प्रमाणात असल्याचे म्हटले आहे.
अशा पध्दतीने करा मका लागवड
खरीप हंगाम जून आणि जुलै, रब्बी हंगाम ऑक्टोबर व नोव्हेंबर महिन्यात मक्याची लागवड केली जाते. चांगले उत्पादन मिळविण्यासाठी मक्याच्या पेरणीच्या वेळी विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. मक्याची पेरणी करतांना अंतर बियांच्या प्रकारानुसार ठेवले जाते. उदाहरणार्थ, पंक्ती ते ओळीचे अंतर ६० सेमी आणि लवकर पक्व होणार्‍या वाणांमध्ये रोप ते रोप अंतर २० सेमी, मध्यम आणि उशिरा पक्व होणार्‍या जातींमध्ये ७५ सेमी पंक्ती ते पंक्ती अंतर आणि रोपे ते रोप अंतर २५ सेमी असावे. चारा म्हणून पेरलेल्या मक्यामध्ये, ओळी ते ओळीचे अंतर ४० सेमी आणि रोप ते रोप अंतर २५ सें.मी.
चांगल्या उत्पादनासाठी ५ ते ८ टन कुजलेले शेण शेतात टाकावे. शेतात झिंकची कमतरता असल्यास पावसापूर्वी २५ किलो झिंक सल्फेट शेतात टाकावे. मका पिकासाठी जातीनुसार खत व खताची मात्रा द्यावी. नत्र, स्फुरद व पालाश पेरणीच्या वेळी द्यावे. लक्षात ठेवा, नायट्रोजनचा पहिला डोस पेरणीच्या वेळी, दुसरा डोस महिनाभरानंतर, तिसरा डोस नर फुले येण्यापूर्वी द्यावा.
मक्याच्या लागवडीसाठी एका कालावधीत ४००-६०० मिमी पाणी लागते. फुले येताना व दाणे भरण्याची वेळ आली असताना यामध्ये पाणी देणे आवश्यक आहे. दुसरीकडे तण नियंत्रणासाठी २५ ते ३० दिवसांत तण काढावी. मका पिकाचे किडींमुळे जास्त नुकसान होते. वास्तविक मक्याचे दाणे गोड असल्याने किडींचा प्रादुर्भाव झपाट्याने वाढतो. त्यामुळे रोग प्रतिकारक वाणांची पेरणी करणे उचित ठरेल.