अकोला : अनेक भागांमध्ये भटक्या जनावरांमुळे पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होत असते. भटक्या गायी, रानडुक्कर, नीलगाय, हरिण, रानडुकरे शेतात घुसून पिकाची नासाडी करतात. हे नुकसान टाळण्यासाठी शेतकरी संपूर्ण शेताला कुंपण लावतात, वीज प्रवाह सोडतात, एअरगन किंवा फटाके वाजवून प्राण्यांना पळवून लावतात. मात्र या सर्व खर्चिक बाबी आहेत. या समस्येवर जगन प्रल्हाद बागडा या शेतकर्‍याने भन्नाट उपाय शोधून काढला आहे. त्यांनी अत्यंत कमी खर्चात शेताभोवती नैसर्गिक कुंपण उभारले आहे. या कुंपणामुळे पिकांचे केवळ भटक्या प्राण्यांपासून रक्षण होत नसून जोरदार वार्‍यापासून देखील पिकांचा बचाव होत आहे.
अकोला जिल्ह्यातील खापरवाडी बुद्रुक गावचे प्रगतीशील शेतकरी जगन प्रल्हाद बागडा हे त्यांच्या शेतात भटक्या प्राण्यांमुळे होणार्‍या नुकसानीमुळे वैतागले होते की, तेव्हाच त्यांना या समस्येवर स्वस्त, शाश्वत आणि पर्यावरणपूरक उपाय सापडला. या शेतकर्‍याने आपल्या ३० एकर शेतात जंगली निवडुंगाचे कुंपण केले. या जैव कुंपणासाठी निवडुंगाची छोटी रोपे लावली होती, मात्र आता ही झाडे सुमारे १२ फूट उंच झाली आहेत, त्यामुळे भटके प्राणी शेतात फिरतही नाहीत.
जगन बागडे यांना कॅक्टस मॅन म्हणूनही ओळखले जाते. त्याने आपल्या शेतात युफोर्बिया लॅक्टीया कॅक्टसचे कुंपण घातले आहे. जनावरांना निवडुंगाची भीती वाटते आणि ते शेतातही जाऊ शकत नाहीत. तसेच, निवडुंगाच्या कुंपणाने, जोरदार वार्‍यानेही पिकाचे नुकसान होत नाही, कारण ते बाइंडब्रेकरचे देखील कार्य करते. ही सेंद्रिय रेसिपी जितकी टिकाऊ आहे तितकीच स्वस्त आहे.
कॅक्टस ही काटेरी वनस्पती आहे. त्याच्या अनेक प्रजाती आहेत. पूर्वी हे फक्त वाळवंट आणि वाळवंटी भागात आढळत होते, परंतु आज त्याची उपयुक्तता खूप वाढली आहे. वाढत्या जागरूकता दरम्यान, आज लोक कॅक्टसपासून चामडे, सेंद्रिय कुंपण आणि जनावरांसाठी हिरवा चारा म्हणून निवडुंग वाढवत आहेत. या झाडांना वाढण्यासाठी खत-खतांची गरज नाही आणि सिंचनाचीही गरज नाही, परंतु ही झाडे हवामानानुसार वाढतात.