सातारा : रब्बी हंगामात हरभरा ही एक प्रमुख पीक आहे. हरभर्‍याची लागवड सर्व प्रकारच्या जमिनीत केली जात असली, तरी त्याच्या लागवडीसाठी वालुकामय किंवा चिकणमाती माती सर्वात योग्य आहे. त्याच्या लागवडीसाठी, पाण्याचा निचरा असलेले शेत असावे. खारट किंवा खारट माती यासाठी चांगली नाही. ५.५ ते ७ पीएच असलेली माती हरभरा पिकाचे चांगले उत्पादन घेण्यासाठी चांगली असते. योग्य वेळी हरभरा पेरणे फार महत्वाचे आहे कारण पेरणी उशिरा झाल्यास झाडाची वाढ मंद होते. हरभर्‍याची पेरणी करताना बियांमधील अंतर १० सें.मी. आणि ओळींमधील अंतर ३०-४० सेमी असावे.
पेरणीच्या वेळी हरभरा बियाण्याच्या प्रमाणाची काळजी घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. देशी वाणांसाठी १५-१८ किलो बियाणे प्रति एकर आणि काबुली जातीसाठी ३७ किलो बियाणे प्रति एकर द्यावे. हरभरा पेरणीला उशीर झाल्यास, जसे की १५ नोव्हेंबरनंतर पेरणी केल्यास २७ किलो बियाणे प्रति एकर आणि १५ डिसेंबरपूर्वी पेरणी केल्यास ३६ किलो बियाणे प्रति एकर द्यावे.
कमी पाणी असलेल्या व बागायती क्षेत्रामध्ये १३ किलो युरिया आणि ५० किलो सुपर फॉस्फेट प्रति एकर द्यावे. तर काबुली हरभरा वाणांसाठी १३ किलो युरिया आणि १०० किलो सुपर फॉस्फेट प्रति एकर पेरणीच्या वेळी द्यावे. हरभर्‍यातील तणनियंत्रणासाठी पहिली खुरपणी २५ ते ३० दिवसांनी हाताने करावी आणि गरज भासल्यास ६० दिवसांनी दुसरी खुरपणी करावी. हरभर्‍यामध्ये निडीना रोग आढळल्यास पेंडीमेथालिन १ लिटर प्रति २०० लिटर पाण्यात मिसळून एक एकरात पेरणीनंतर ३ दिवसांनी फवारणी करावी. जेव्हा झाड कोरडी होऊन पाने लालसर तपकिरी दिसू लागतात आणि गळायला लागतात, त्या वेळी हरभरा पिक काढणीसाठी तयार होते.
हरभर्‍याच्या सुधारित जाती आणि उत्पन्न
हरभरा ११३७: ही जात प्रामुख्याने डोंगराळ भागासाठी आहे. हे सरासरी ४.५ क्विंटल/एकर उत्पादन देते आणि याशिवाय ही जात विषाणूंना प्रतिरोधक आहे.
सीएसजे ५१५: ही जात बागायती क्षेत्रासाठी योग्य आहे आणि तिचे दाणे लहान आणि तपकिरी रंगाचे आहेत आणि वजन १७ ग्रॅम प्रति १०० बिया आहे. ही जात सुमारे १३५ दिवसांत परिपक्व होते आणि सरासरी ७ क्विंटल/एकर उत्पादन देते.
बीजी १०५३: ही काबुली हरभरा जात असून ती १५५ दिवसांत परिपक्व होते. याच्या दाण्यांचा रंग पांढरा आणि जाड असतो. त्याचे सरासरी उत्पादन एकरी ८ क्विंटल आहे. संपूर्ण प्रांतातील बागायती भागात त्यांची लागवड केली जाते.
एल ५५२: ही जात २०११ मध्ये सोडण्यात आली आणि १५७ दिवसात परिपक्व होते आणि सरासरी ७.३ क्विंटल/एकर उत्पादन देते. त्याचे धान्य भरड आहे आणि त्याच्या १०० दाण्यांचे सरासरी वजन ३३.६ ग्रॅम आहे.