बारामती : पावसाळ्याच्या दिवसात अनेक रानभाज्या बाजारात येतात. यापैकीच एक म्हणजे, कर्टुले. याला कंटोली, करटोला किंवा कुरटुलं या नावांनी देखील ओळखले जाते. यात अनेक औषधी गुणधर्म असल्यामुळे या रानभाजीला मोठी मागणी असते. कर्टुल्यांची लागवड शेतकर्‍यांसाठी चांगली कमाई करण्याचे साधन ठरू शकते, कारण त्याची लागवड करण्यासाठी कमी खर्च येतो. एकदा रोप लावले की सुमारे ८ ते १० वर्षे फळे येत राहतात. आज आपण कर्टुले लागवडीबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत.
कर्टुले लागवडीसाठी योग्य हवामान व माती
कर्टुले लागवडीसाठी ओलसर हवामान आवश्यक आहे आणि त्याच वेळी सुमारे १५००-२५०० मिली पाऊस असावा. २० ते ३० अंश तापमान त्याच्या रोपांची योग्य वाढ होण्यासाठी योग्य आहे. दुसरीकडे, जर आपण योग्य जमिनीबद्दल बोललो, तर ते कोणत्याही प्रकारच्या मातीमध्ये केले जाऊ शकते, परंतु सेंद्रिय पदार्थ असलेली वालुकामय जमीन योग्य राहते. काकोडाच्या लागवडीसाठी अनेक प्रकारचे सुधारित वाण तयार करण्यात आले असून त्यामध्ये इंदिरा कानकोड-१, अंबिका-१२-१, अंबिका-१२-२, अंबिका-१२-३ अशा अनेक जाती आहेत.
पेरणी, खत व किटकनाशक व्यवस्थापन
कर्टुल्यांची लागवड करण्यापूर्वी इतर पिकांप्रमाणे शेताची नांगरणी करावी लागते. त्यानंतर सपाट शेतात रोपे लावण्यासाठी खड्डे तयार करुन त्यात बिया पेरल्या जातात. पेरणीपूर्वी खत घालणे आवश्यक आहे. काकोडाची पेरणी करण्यापूर्वी शेवटच्या नांगरणीच्या वेळी २०० ते २५० क्विंटल प्रति हेक्टर या प्रमाणात चांगले कुजलेले शेण मातीत मिसळावे. याशिवाय ६५ कि.ग्रॅ. युरिया, ३७५ किग्रॅ. एसएसपी आणि ६७ किग्रॅ. प्रति हेक्टर एमओपी द्यावे. कर्टुले या पिकावर फारच कमी रोग आढळतात, परंतु माशी त्याचे जास्त नुकसान करते, म्हणून २-३ मिली इमिडाक्‍लोप्रिड किंवा क्विनालफॉस १ लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करणे आवश्यक आहे.
औषधी गुणधर्म
कर्टुल्यांमध्ये प्रोटीन, आयर्न घटक मुबलक असतात तर कॅलरीज अत्यल्प असतात. कर्टुल्यांमध्ये फायबर आणि अ‍ॅन्टी ऑक्सिडंट घटक मुबलक प्रमाणात असतात. यामुळे ही भाजी पचायला हलकी असते. मधुमेहींसाठीदेखील कर्टुले फायदेशीर आहे. यामुळे रक्तातील साखर नियंत्रणात ठेवण्यास मदत होते. सोबतच कॅन्सर, हृद्यविकाराचा धोका कमी करण्यास मदत होते. याची भाजी खाण्यास व पचनास हलकी असते.