खरीप हंगामातील कापूस पिकामुळे शेतकरी चिंतेत आहेत. यावर्षी कापसावर गुलाबी अळीचा प्रादुर्भाव रोखण्यासाठी हंगामाच्या सुरुवातीला म्हणजेच १ जूनपासून कापसाचे बियाणे विक्रीसाठी उपलब्ध करून देण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. खरीप हंगाम जवळपास सुरू होणार असला तरी कापसाच्या बाबतीत शेतकरी वर्गात कमालीची शांतता आहे. सोयाबीन बियाणे प्रक्रिया आदी प्रक्रिया सुरू झाल्या आहेत, मात्र कापूसबाबत चर्चा नाही. यंदा कापसाला शेवटच्या टप्प्यात विक्रमी दर मिळाला असून, त्यामुळे यंदा कापसाखालील क्षेत्रात वाढ होण्याची शक्यता आहे. मात्र कापसावर गुलाबी बोंडअळीच्या वाढत्या प्रादुर्भावामुळे शेतकरी हैराण झाले आहेत. हंगामात कपाशीची लागवड लवकर झाल्यास त्याचा परिणाम इतर पिकांवरही होतो. गुलाबी बोंडअळी किंवा गुलाबी सुरवंट केवळ पिकांचेच नव्हे तर शेतातील जमिनीचेही नुकसान करतात. त्यामुळे कापसाची पूर्वहंगामी लागवड रोखण्यासाठी कापूस बियाणांच्या विक्रीवर बंदी घालण्यात आली आहे. १ जूनपासून शेतकऱ्यांना बियाणे खरेदी करता येणार आहे. कापूस बियाणांसाठी शेतकऱ्यांना आणखी प्रतीक्षा करावी लागणार आहे.
मराठवाड्यातील शेतकरी पूर्वी कापसाची लागवड मोठ्या प्रमाणावर करत असत, मात्र गेल्या पाच वर्षांत त्याचे क्षेत्र घटले आहे. कापूस पिकावर किडींचा वाढता प्रभाव आणि कापसाला योग्य भाव न मिळाल्याने शेतकऱ्यांनी पीक पद्धतीत बदल केला होता. यंदाचा विक्रमी दर पाहता कापसाखालील क्षेत्रात वाढ होण्याची शक्यता कृषी विभागाने व्यक्त केली आहे. त्यामुळे कृषी विभाग सावधगिरीचा मार्ग अवलंबत असून, हंगाम योग्य असतानाच कापूस पेरण्याचा सल्ला शेतकऱ्यांना देत आहे. अन्यथा पुन्हा एकदा कापूस पिकावर किडीचा प्रादुर्भाव होणार आहे.
सर्वाधिक नुकसान 2017 मध्ये झाले
बोंडअळीच्या वाढत्या प्रादुर्भावामुळे 2017 मध्ये कापूस पिकाचे मोठे नुकसान झाले. त्यामुळे 2018 ते 2021 दरम्यान विविध उपाययोजना राबविण्यात आल्या. पूर्वहंगामी कापसाच्या लागवडीमुळे इतर पिकांवरही परिणाम होतो, त्यामुळे पूर्वहंगामी कापसाची लागवड करता येणार नाही, यासाठी कृषी विभागाने हंगाम संपल्यानंतरच कापूस बियाणे बाजारात उपलब्ध करून देण्यास सांगितले आहे.
कापूस बियाणे विकण्याची योजना
बियाणे उपलब्ध होताच शेतकरी ताबडतोब शेतीला सुरुवात करतात, त्यामुळे बियाणे पुरवठ्यासाठी कालावधी निश्चित करण्यात आला आहे. १ ते १० मे या कालावधीत वितरकांना बियाणे पुरवठा करण्यात येणार आहे. वितरक 15 मे पासून किरकोळ विक्रेत्यांना पुरवठा करतील, तर किरकोळ विक्रेते 1 जून नंतर शेतकर्‍यांना विकतील.