पुणे : सेंद्रिय शेतीमुळे सध्या शेणाचे महत्त्व खूप वाढले आहे. विशेषत: भाजीपाला आणि फळांच्या लागवडीत सेंद्रिय खतांचा अधिक वापर केला जात आहे. विशेष म्हणजे सेंद्रिय खताची वाढती मागणी पाहता शेतकर्‍यांनी शेण गोळा करण्यास सुरुवात केली आहे. अनेक शेतकरी आता घरी बसून अन्य पशुपालकांकडून शेणाची वर्षभरासाठी बुकिंग करत आहेत. यामुळे या जोडधंद्यातून शेतकरी व पशूपालकांना मोठा आर्थिक फायदा होत आहे.
साधारणत: शेणाची एक ट्रॉली २ हजार ते २५०० रुपयांना विकली जात आहे. अशा स्थितीत पशुपालकांना चांगला नफा मिळत आहे, त्याचप्रमाणे शेतकर्‍यांना पिकांचे चांगले उत्पादनही मिळत आहे. आजच्या काळात सेंद्रिय पद्धतीने पिकवलेल्या भाजीपाला आणि फळांना मागणी जास्त असल्याने बाजारात चांगला भावही मिळतो. अशा परिस्थितीत मोठ्या कंपन्या शेतकर्‍यांना सेंद्रिय शेती करण्याची विनंती करत आहेत. यामुळे शेणाची मागणी वाढू लागली आहे.
असे आहे शेणखताचे महत्व
शेतीमध्ये रासायनिक अन्न व कीटकनाशकांऐवजी शेणखताचा वापर केल्याने जिथे जमिनीची सुपीकता राहते, तिथे उत्पादनही जास्त होते. दुसरीकडे भाजीपाला, फळे किंवा धान्य पिकाचा दर्जाही तसाच राहतो. नांगरणी करताना जमिनीवर पडणारे शेण व मूत्र आपोआप सुपीक बनते. शास्त्रज्ञांचे म्हणणे आहे की शेणात व्हिटॅमिन बी-१२ मुबलक प्रमाणात आढळते. ते किरणोत्सर्गीता देखील शोषून घेते. शेण हे पिकांसाठी अत्यंत उपयुक्त कीटकनाशक असल्याचे सिद्ध झाले आहे. यामुळे शेणाची मागणी मोठ्या प्रमाणात वाढली आहे.
कुवेतमधून १९२ मेट्रिक टन शेताची मागणी
कुवेतमध्ये सेंद्रीय शेतीचा वापर मोठ्या प्रमाणात सुरु झाला आहे. कुवेतच्या कृषी तज्ज्ञांच्या अभ्यासानंतर शेणखत पिकांसाठी अत्यंत उपयुक्त असल्याचे मानले जात आहे. यामुळे पीक उत्पादन तर वाढतेच, पण सेंद्रिय उत्पादनांच्या आरोग्यावरही चांगला परिणाम होतो. त्यांच्या देशात सेंद्रीय खतांची टंचाई असल्याने भारतातून कुवेतमध्ये तब्बल १९२ मेट्रिक टन शेण पाठविण्यात येणार आहे. याची पहिली खेप कंटेनरमधून रवाना देखील झाली आहे. यासह अमेरिका, नेपाळ, फिलिपाइन्स आणि दक्षिण कोरिया या देशांनी देखील भारतातून सेंद्रिय खते मागवायला सुरुवात केली आहे.