जळगाव : कुठेही उगवणारी किंवा बागेत शोभेसाठी लावण्यात येणार्‍या कोरफडीची आता व्यावसायिक लागवड देखील करण्यात येत आहे. सौंदर्यप्रसाधनांसह औषधांच्या निर्मितीसाठी भारतात कोरफडीचे व्यावसायिक उत्पादन केले जाते. अनेक शेतकरी कोरफडीची तंत्रशुध्द शेती करुन लाखों रुपयांचे उत्पादन घेवू लागले आहेत. आज आपण कोरफड शेतीचे तंत्रज्ञान व व्यावसायिक बाजू समजून घेणार आहोत.
आयुर्वेदानुसार, कोरफड किंवा चवळी कडू, शीत, रेचक, धातू परिवर्तक, मज्जा वाढवणारी, कामोत्तेजक, कृमिनाशक आणि विषरोधक आहे. डोळ्यांचे आजार, संधिवात, प्लीहा वाढणे, यकृताचे आजार, उलटी, ताप, खोकला, उलटी, त्वचारोग, पित्त, श्‍वासोच्छवास, कुष्ठरोग, कावीळ, दगड, व्रण यांवर फायदेशीर आहे. आयुर्वेदातील प्रमुख औषधी जसे घृतकारी लोणचे, कुमारी आसव, कुमारी पाक, चतुवर्गभस्म, मंजी सायदी तेल इ. हे प्रामुख्याने सौंदर्यप्रसाधनांच्या निर्मितीमध्ये देखील वापरले जाते. यामुळे बाजारपेठेत कोरफडीची मागणी वाढत आहे.
३०० पैकी दोन जातींमध्ये औषधी गुणधर्म
एका संशोधनानंतर कोरफडीचे ३०० प्रकार आहेत. यामध्ये कोरफडीच्या २८४ जातींमध्ये ० ते १५ टक्के औषधी गुणधर्म आहेत. ११ प्रकारच्या वनस्पती विषारी आहेत, उर्वरित पाच विशेष प्रकारांपैकी एक म्हणजे एलो बार्बाडेनसिस मिलर नावाची वनस्पती आहे, ज्यामध्ये १०० टक्के औषधी आणि औषधी गुणधर्म असल्याचे आढळून आले आहे. आणि त्याची कोरफड आर्बोरेसेन्स प्रजाती ज्यात फायदेशीर औषधी आणि उपचार गुणधर्म आहेत. या व्यतिरिक्त कोरफड सपोनारिया नावाची दुसरी प्रजाती देखील वास्तविक पिटा किंवा कोरफड मॅक्युलाटा म्हणून ओळखली जाते. हे सर्व प्रकारच्या त्वचेच्या आजारांवर उपचार करण्यासाठी वापरले जाते. याशिवाय, त्यात असलेल्या रसाच्या उच्च पातळीमुळे ते सौंदर्यप्रसाधनांमध्ये सर्वात जास्त वापरले जाते.
पेरणीची योग्य वेळ व तंत्रज्ञान
कोरफडीच्या लागवडीसाठी उबदार हवामान चांगले आहे. साधारणपणे कमी पर्जन्यमान असलेल्या कोरड्या भागात आणि उष्ण दमट क्षेत्रात यशस्वीपणे लागवड केली जाते. ही वनस्पती अत्यंत थंड परिस्थितीसाठी अत्यंत संवेदनशील आहे. वालुकामय ते चिकणमाती अशा विविध प्रकारच्या जमिनीत त्याची लागवड करता येते. याशिवाय चांगल्या काळ्या जमिनीतही याची लागवड करता येते. लागवडीसाठी जमीन अशी असावी की जमिनीची पातळी थोडीशी उंचीवर असावी आणि शेतात पाण्याचा निचरा करण्याची योग्य व्यवस्था असावी कारण त्यात पाणी साचू नये.
हिवाळा वगळता वर्षभर बागायती भागात पेरणी करता येते परंतु योग्य वेळ जुलै-ऑगस्ट आहे. चार ते पाच पाने असलेल्या ३-४ महिन्यांच्या कंदांनी त्याची पेरणी केली जाते. एक एकर जमिनीसाठी सुमारे ५००० ते १०००० पायर्‍यांची आवश्यकता असते. रोपांची संख्या जमिनीच्या सुपीकतेवर अवलंबून असते आणि रोपे ते रोप अंतर आणि पंक्ती ते ओळीच्या अंतरावर अवलंबून असते.
कोरफडीची लागवड कमी सुपीक जमिनीवर केली जाते, तसेच कमी खतामध्ये चांगले उत्पादन मिळू शकते. परंतु चांगल्या उत्पादनासाठी शेत तयार करताना योग्य प्रकारे नियोजन करण्याची आवश्यकता आहे. कोरफडीच्या लागवडीसाठी, शेतात कड आणि फरो तयार केले जातात. एका मीटरमध्ये दोन ओळी लागतील आणि नंतर एक मीटर रिकामी जागा सोडल्यास पुन्हा एका मीटरमध्ये दोन ओळी लागतील. एक मीटर अंतरावर चवळी तोडणे, तण काढणे व तण काढणे सोयीचे आहे. जुन्या रोपातील लहान रोपे काढून टाकल्यानंतर, रोपाभोवती जमीन चांगली दाबली पाहिजे. पावसाळ्यात शेतातील जुन्या रोपांमधून काही लहान रोपे बाहेर येऊ लागतात, ती मुळांसह बाहेर काढून शेतात लागवडीसाठी वापरली जाऊ शकतात.