पुणे : शेतकर्‍यांसाठी नोव्हेंबर महिना खूप महत्त्वाचा आहे. रब्बी पिकांची पेरणी ऑक्टोबरच्या मध्य ते नोव्हेंबर या कालावधीत केली जाते. राज्यातील प्रमुख रब्बी पिकांमध्ये बटाटा, गहू, वाटाणा, मोहरी, हरभरा, तर भाजीपाला पिकांमध्ये टोमॅटो, वांगी, भेंडी, सोयाबीन, कोबी, पालक, मेथी आदींचे उत्पादन घेतले जाते. आज आपण नोव्हेंबर महिन्यात बंपर नफा मिळवून देणार्‍या टॉप ५ पिकांची माहिती जाणून घेणार आहोत.
१) गहू : गहू हे रब्बी हंगामातील मुख्य पीक आहे. गव्हाच्या सुधारित जातींमध्ये करण नरेंद्र, करण वंदना, पुसा यशस्वी, करण श्रिया आणि डीडीडब्ल्यू ४७ इत्यादींचा समावेश आहे. जे चांगले आउटपुट देते. चिकणमाती माती गव्हाच्या लागवडीसाठी सर्वोत्तम आहे, ज्याचे पीएच मूल्य ६-८ असावे. पेरणीच्या वेळी कमी तापमानाची गरज असते आणि पीक पक्वतेच्या वेळी कोरडे व उष्ण वातावरण आवश्यक असते. गहू पिकाला ३ ते ४ सिंचनाची गरज असते आणि वेळेवर तण काढणे आवश्यक असते.
२) हरभरा : हे रब्बी हंगामातील कडधान्य पीक आहे. हरभरा उत्पादनासाठी, चिकणमाती आणि चिकणमाती माती, ज्याचे पीएच मूल्य ६-७.५ पर्यंत आहे, योग्य आहे. मध्यम पाऊस आणि थंड प्रदेश त्याच्या लागवडीसाठी योग्य आहेत. ग्राम पूसा-256, केडब्लूआर-108, डीसीपी 92-3, केडीजी-1168, जेपी-14, जीएनजी-1581, गुजरात चना-4, के-850, आधार (आरएसजी-936), डब्लूसीजी-1 और डब्लूसीजी-2 इ. प्रमुख सुधारित जाती आहेत. तणांपासून संरक्षण करण्यासाठी, पेरणीनंतर ३०-३५ दिवसांनी तण काढणे आवश्यक आहे.
३) मटार (वाटाणा) : मटार लागवडीसाठी योग्य वेळ म्हणजे मध्य ऑक्टोबर ते नोव्हेंबर. वाटाणा उत्पादनासाठी जमिनीचे पीएच मूल्य ६-७.५ च्या दरम्यान असावे. मटारच्या प्रगत जाती म्हणजे अर्केल, पंजाब ८९, लिंकन, बोनविले, मालवीय माटर, पुसा प्रभात, पंत १५७. बियाणे पेरण्यापूर्वी, जमीन २-३ वेळा नांगरणे आणि सपाट करणे आवश्यक आहे. तण नियंत्रणासाठी वेळोवेळी तण काढणे आणि रसायनांची फवारणी करणे आवश्यक आहे.
४) मोहरी : मोहरीचे तेल बनवण्यासोबतच त्याची पाने भाजी म्हणून वापरली जातात. मोहरीची लागवड बागायती आणि बिगर सिंचन अशा दोन्ही क्षेत्रात करता येते. मोहरीच्या लागवडीसाठी चिकणमाती माती सर्वोत्तम आहे, ज्याचे पीएच मूल्य ६-७.५ दरम्यान असावे. पुसा बोल्ड, क्रांती, पुसा जयकिसान (बायो ९०२), पुसा विजय या मोहरीच्या सुधारित जाती आहेत. मोहरीच्या लागवडीसाठी २ ते ३ पाणी द्यावे लागते.
५) बटाटा : रब्बी हंगामात बटाटा हे पिक शेतकर्‍यांना मोठा नफा कमवून देणारे पिक म्हणून ओळखले जाते. चिकणमाती, वालुकामय जमीन बटाटा उत्पादनासाठी योग्य आहे, ज्याचे पीएच मूल्य ५.५-५.७ असावे. बटाटा लागवडीसाठी राजेंद्र बटाटा, कुफरी कांच आणि कुफरी चिप्सोना इत्यादी प्रगत जाती आहेत. बटाटा पेरण्यापूर्वी शेताची २ ते ३ वेळा नांगरणी करणे आवश्यक आहे. तण नियंत्रणासाठी तण काढणे आवश्यक आहे.