नवी दिल्ली : भारतातील बिगर बासमती तांदूळ सतत वाढत आहे. जगभरात त्याची मागणी सातत्याने वाढत आहे. दोन वर्षांत तांदळाची निर्यात तीन पटीने वाढली आहे. डायरेक्टरेट जनरल ऑफ कमर्शियल इंटेलिजन्स अँड स्टॅटिस्टिक्स (DGCIS) च्या मते, भारताने आर्थिक वर्ष 2019-20 मध्ये USD 2015 दशलक्ष समतुल्य नॉन-बासमती तांदूळ निर्यात केला, जो आर्थिक वर्ष 2020-21 मध्ये USD 4799 दशलक्ष इतका वाढला तर आर्थिक वर्ष 2021-2021 मध्ये $256 वर पोहोचला. दशलक्ष 2021-22 या आर्थिक वर्षात भारताने जगातील 150 हून अधिक देशांमध्ये तांदूळ निर्यात केला. 2021-22 या आर्थिक वर्षात 150 पेक्षा जास्त देशांपैकी 76 देशांना एक दशलक्ष डॉलर्सची निर्यात करण्यात आली. सर्व कृषी मालामध्ये तांदूळ हा सर्वाधिक परकीय चलन मिळवणारा आहे.
त्यांच्या एका ट्विटमध्ये ही ऐतिहासिक कामगिरी अधोरेखित करताना केंद्रीय वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पीयूष गोयल म्हणाले की, मोदी सरकारची धोरणे शेतकऱ्यांना जागतिक बाजारपेठेत प्रवेश मिळवून देण्यासाठी आणि अन्न सुरक्षा सुनिश्चित करण्यात मदत करत आहेत. दुसरीकडे, डीजीसीआयएसने म्हटले आहे की, 2013-14 या आर्थिक वर्षात गैर-बासमती तांदळाची निर्यात $2925 दशलक्ष होती. भारतातील तांदळाच्या विक्रमी उत्पादनामुळे निर्यात क्षमता आणखी वाढली आहे. मात्र, बासमती तांदळाची निर्यात जवळपास 12 टक्क्यांनी घटली असून, ही शेतकरी आणि सरकार दोघांसाठीही चिंतेची बाब आहे.
भात उत्पादनात विक्रम होणे अपेक्षित आहे
डॉ. एम अंगमुथू, अध्यक्ष, कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण (APEDA) म्हणाले, “आमच्याकडे परदेशी मिशनच्या मदतीने लॉजिस्टिक विकास आहे. दर्जेदार उत्पादनावर भर दिला जातो. त्यामुळे तांदूळ निर्यातीला चालना मिळाली आहे.” देशातील प्रमुख तांदूळ उत्पादक राज्यांमध्ये पश्चिम बंगाल, उत्तर प्रदेश, पंजाब, तामिळनाडू, आंध्र प्रदेश, बिहार, छत्तीसगड, ओडिशा, आसाम आणि हरियाणा यांचा समावेश होतो. आर्थिक वर्ष 2021-22 च्या दुसऱ्या आगाऊ मूल्यांकनानुसार, तांदळाचे एकूण उत्पादन विक्रमी 127.93 दशलक्ष टन असल्याचा अंदाज आहे, जे गेल्या पाच वर्षांच्या सरासरी 116.44 दशलक्ष टन उत्पादनापेक्षा 11.49 दशलक्ष टन अधिक आहे.
कोणत्या देशात निर्यात होते
पश्चिम आफ्रिकेतील बेनिन हा देश भारतातून गैर-बासमती तांदळाचा प्रमुख आयातदार आहे. याशिवाय नेपाळ, बांगलादेश, चीन, टोगो, सेनेगल, गिनी, व्हिएतनाम, जिबूती, मादागास्कर, कॅमेरून, सोमालिया, मलेशिया, लायबेरिया, संयुक्त अरब अमिराती आदी देश भारतीय तांदळाचे चाहते आहेत. 2020-21 या आर्थिक वर्षात, भारताने तिमोर-लेस्टे, पोर्तो रिको, ब्राझील, पापुआ न्यू गिनी, झिम्बाब्वे, बुरुंडी, इस्वाटिनी, म्यानमार आणि निकाराग्वा येथे बिगर बासमती तांदूळ निर्यात केला. यातील अनेकांची प्रथमच निर्यात करण्यात आली.
भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा तांदूळ उत्पादक देश आहे
केंद्र सरकारने म्हटले आहे की, कोविड-19 साथीच्या आजारामुळे उद्भवलेल्या लॉजिस्टिक आव्हानांना न जुमानता, भारताने आफ्रिकन, आशियाई आणि युरोपीय संघाच्या बाजारपेठांमध्ये तांदूळ निर्यातीची उपस्थिती वाढवत आहे. भारताच्या तांदूळ निर्यातीतील वाढीला जागतिक मागणीमुळेही मदत मिळाली आहे. चीननंतर भारत हा जगातील दुसऱ्या क्रमांकाचा तांदूळ उत्पादक देश आहे. विक्रमी निर्यातीमुळे तांदूळ उत्पादकांना त्यांचा साठा कमी करता येईल आणि शेतकऱ्यांनाही फायदा होईल. कारण भारतीय तांदळाच्या वाढत्या मागणीमुळे त्यांची प्राप्ती सुधारण्याची शक्यता आहे.