औरंगाबाद : शेती करतांना कीटकनाशकांची फवारणी हा अत्यंत महत्त्वाचा भाग असतो. मात्र कीटकनाशकांची खरेदी किंवा फवारणी करतांना शेतकर्‍यांकडून काही चुका होतात. यामुळे अनेकवेळा गंभीर परिणामांना सामोरे जावे लागते. यामुळे कीटकनाशकांची खरेदी करताना कोणती काळजी घ्यावी? तसेच त्याचा वापर करतांना कशा प्रकारे काळजी घेतली पाहिजे, याची तंत्रशुध्द माहिती असणे आवश्यक आहे. याबद्दलची सविस्तर माहिती आज आपण जाणून घेणार आहोत.
सर्वप्रथम कीटकनाशके खरेदी करतांना कोणत्या बाबी महत्त्वाच्या असतात. हे जाणून घ्या. बाजारामध्ये दोन प्रकारची किटकनाशके उपलब्ध असतात एक म्हणजे पाण्यामध्ये मिसळणारी (ईसी,एससी, डब्ल्युपी, डब्ल्यु एससी इ.) तर दुसरी म्हणजे पाण्यात विरघळणारी (एसपी, डब्ल्युएसएल, एसएल, एसजी इ.) पहिल्या प्रकारची किटकनाशके पाण्यात मिसळतात परंतु विरघळत नाहीत त्यामुळे द्रावण करताना सतत ढवळावे. दुसर्‍या प्रकारची किटकनाशके पाण्यात पूर्णपणे विरघळत असल्यामुळे ते किडीसाठी प्रभावी ठरतात व झाडांमध्ये त्वरित शोषली जातात.
कीटकनाशके फवारताना सगळ्यात आधी त्यावर लिहीलेल्या किटकनाशकाच्या डब्यावर पतंगीच्या आकाराचे काही चिन्हं दिलेली असतात, ज्यावरुन त्याच्या जहालपणाचं प्रमाण मिळतं यामध्ये लाल रंग अति विषारी, पिवळा रंग तीव्र विषारी, निळा रंग मध्यम विषारी व हिरवा रंग कमी विषारी असा क्रम लागतो. किटकनाशकाचा उत्पादन दिनांक आणि वापरण्याचा कालावधी पाहून घ्यावा. कालावधी संपलेले किटकनाशके वापरु नये. फवारणीपूर्वी किटकनाशकांची निवड करताना पिकावर कोणती कीड आहे किंवा रोग आहे याची खातरजमा करावी. पिकावर कीड किंवा रोगाचे निदान झाल्यास तज्ञांकडून याची पडताळणी करून घ्यावी व त्या किडी किंवा रोगासाठी शिफारसीत केलेल्या किटकनाशकाचा/ बुरशीनाशकाचा वापर करावा.
प्रथमतः किटकनाशकाचे द्रावण तयार करून घ्यावे. प्लॅस्टिक बकेट मध्ये पाणी घेऊन त्यात किटकनाशक मोजून टाकावे व काठीने ढवळून एकजीव द्रावण तयार करावे. हे द्रावण १०० लिटर पाण्यासाठी तयार केले असल्यास ड्रममध्ये द्रावण टाकून पाण्याची पातळी १०० लिटर करावी व काठीने ढवळून एकजीव द्रावण तयार करावे. त्यानंतरच फवारणी करावी. मात्र हे करत असतांना कीटकनाशकांच्या वापराआधी एकात्मिक कीड व्यवस्थापन पद्धतीचा वापर करावा. विविध सापळे जसे की, कामगंध सापळे, चिकट सापळे, प्रकाश सापळे यांचा वापर करावा. पिकाच्या वाढीच्या अवस्थेमध्ये जैविक किडनाशकांचा वापरा करावा. त्यानंतरही किडीने आर्थिक नुकसानीची संकेत पातळी गाठल्याचे आढळल्यास रासायनिक किटकनाशकाची फवारणी करावी.