नागपूर : मिरचीला किडींचा फटका बसला आहे, कीटकांच्या हल्ल्यामुळे 80 टक्के पीक खराब झाले असून, लाल मिरचीचा तुटवडा ग्राहकांना त्रासदायक ठरत आहे. मिरची उत्पादनात तेलंगणा आणि आंध्रचा वाटा 55 टक्क्यांहून अधिक आहे. देशात मिरचीची मुख्य लागवड जून ते ऑक्टोबर दरम्यान होते. तर अल्प मुदतीच्या पिकांची लागवड हिवाळ्यात सप्टेंबर-ऑक्टोबरमध्ये केली जाते आणि उन्हाळी हंगामातील पिकाची लागवड फेब्रुवारी ते मार्चमध्ये केली जाते. मिरचीच्या उत्पादनात तेलंगणाचा वाटा सर्वाधिक 33 टक्के आणि आंध्र प्रदेशात 26 टक्के आहे. उर्वरित उत्पादनात महाराष्ट्र, कर्नाटक, ओरिसा, मध्य प्रदेश आणि राजस्थान आघाडीवर आहेत.
मिरची पिकावर विचित्र किडींच्या हल्ल्यामुळे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. त्या किडींमुळे उद्भवणाऱ्या समस्यांचा शोध, ओळख आणि निराकरण करण्यासाठी शोध घेणारे कृषी शास्त्रज्ञ काही समजण्याआधीच 80 टक्के मिरचीचे पीक शेतात नष्ट झाले होते. तेलंगणा आणि आंध्र प्रदेशमध्ये 55 टक्के जास्त मिरचीचे उत्पादन होते, जेथे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे.
मिरची पिकावर हल्ला झालेल्या कीटक दक्षिण पूर्व आशियाई देशांतून आल्याचे कृषी मंत्रालयाने मान्य केले आहे. मिरचीच्या पिकावर सामान्यतः होणारे रोग आणि कीड नष्ट करणाऱ्या कीटकनाशकांचा थ्रिप्स नावाच्या या किडींवर कोणताही परिणाम झाला नाही. त्यामुळे, भारतीय कृषी संशोधन परिषदेच्या (ICAR) शास्त्रज्ञांसह वनस्पती संरक्षण, पडताऴणी आणि साठवण, राज्य फलोत्पादन आणि कृषी विद्यापीठातील शास्त्रज्ञांची अनेक पथके घटनास्थळी रवाना झाली. मात्र निदान व तपासणी व उपचार सुरू झाल्यामुळे नाजूक मिरचीची पिके सुकू लागली आहेत.
किडींचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर शेतकऱ्यांनी कीटकनाशकाचा अंदाधुंद वापर सुरू केला आहे.
आयसीएआरचे महासंचालक डॉ. टी. महापात्रा यांनी सांगितले की, मिरचीचे पीक वाचवण्यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत. मात्र किडींचा प्रादुर्भाव झाल्यानंतर शेतकऱ्यांनी अंदाधुंदपणे कीटकनाशकांचा वापर केला, त्यामुळे पिकाचे दुहेरी नुकसान झाले. पिकांच्या आजूबाजूला काही नैसर्गिक कीटक असतात, अशा किडीपासून संरक्षण करण्यासाठी ते म्हणाले. परंतु यावेळी ते मिरचीवरील थ्रीप्स कीटकनाशकांवर परिणामकारक ठरू शकले नाहीत.
ही सर्व वस्तुस्थिती समजून घेण्यासाठी आणि त्यांना रोखण्यासाठी शास्त्रज्ञांची तीन पथके घटनास्थळी भेट देत आहेत आणि त्यावर उपाय शोधत आहेत. लाल मिरचीच्या उत्पादनात घट होण्याच्या अंदाजामुळे देशातील मसाला बाजारात दरात मोठी उसळी आली आहे.
देशांतर्गत बाजारात लाल मिरचीचे दर वाढले आहेत
स्थानीक मंडईतील सुक्या लाल मिरचीची किंमत, जी 2021 च्या मार्चच्या शेवटच्या आठवड्यात 9500 रुपये प्रति क्विंटल होती, ती 2022 च्या याच कालावधीत 17000 रुपये झाली आहे. राजस्थानच्या जोधपूरमध्ये गेल्या वर्षी 12 हजार रुपये प्रतिक्विंटल असलेल्या सुक्या लाल मिरचीचा भाव यावेळी 21 हजार रुपयांवर पोहोचला आहे. तर उत्तर प्रदेशातील मंडईंमध्ये गेल्या वर्षीच्या तुलनेत 30 ते 40 टक्क्यांनी भाव वाढले आहेत. लाल मिरचीचा निर्यात बाजारही आहे, त्याचाही परिणाम होऊ शकतो. देशांतर्गत बाजारात लाल मिरचीची ही वाढ पुढील पीक येईपर्यंत कायम राहू शकते.