नागपूर : संपूर्ण जगात रबरचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जातो. वाहनांचे टायर, शूज, इलेक्ट्रिक उपकरणे, बॉलसह दैनंदिन वापरातील अनेक वस्तूंमध्ये रबराचा वापर केला जातो. रबर लागवडीच्या बाबतीत भारताचा जगात चौथा क्रमांक लागतो. केरळ हे सर्वात मोठे रबर उत्पादक राज्य आहे. यासोबतच अन्य बहुतांश राज्यांमध्येही रबराची लागवड केली जाते. रबराची शेती कशी केली जाते? याची माहिती आज आपण जाणून घेणार आहोत.
रबराच्या झाडाला फिकस इलास्टिका म्हणतात. लॅटराइट असलेली लाल चिकणमाती माती रबर लागवडीसाठी योग्य आहे. मातीची पीएच पातळी ४.५ ते ६.० च्या दरम्यान असावी. रोपे लावण्यासाठी योग्य वेळ म्हणजे जून ते जुलै. झाडांच्या वाढीसाठी पोटॅश, नायट्रोजन, फॉस्फरस या मिश्र खतांची वेळोवेळी गरज असते. रबराच्या झाडांना जास्त पाणी लागते, कोरडेपणामुळे रोप कमकुवत होते, त्याला वारंवार सिंचनाची आवश्यकता असते. किमान २०० सेमी पाऊस असलेले क्षेत्र उत्पादनासाठी योग्य आहेत. रोपवाटिकेत बियाण्यांद्वारे रोपे तयार केली जातात, नंतर त्यांची लागवड केली जाते. पेन पद्धतीचा अवलंब करून नवीन रोपे तयार केली जातात. तण नियंत्रणासाठी वेळोवेळी तण काढणे आवश्यक आहे.
रबर कसे तयार होते?
रबराचे झाड ५ वर्षांचे झाल्यावर उत्पादनास सुरुवात होते. त्याच्या देठांतून रबराचा रस निघतो. झाडातून बाहेर पडणारे दूध त्याच्या देठात छिद्र करून गोळा केले जाते, त्याला लेटेक्स म्हणतात. यानंतर, गोळा केलेल्या लेटेक्सची रासायनिक चाचणी केली जाते, ज्यामुळे चांगल्या दर्जाचे रबर मिळते. यानंतर लेटेक्स वाळवला जातो, ज्यापासून कठोर रबर मिळतो.