हळदीमधील औषधी गुणांमुळे राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय पातळीवर हळदीला मोठी मागणी असते. सामान्यत: पिवळी हळद आपल्या सर्वांना माहित आहे. मात्र आज आम्ही तुम्हाला पिवळ्या हळदीपेक्षा जास्त मागणी असलेल्या काळ्या हदळीबाबत सांगणार आहोत. काळी हळद महाग तर असतेच मात्र तिची मागणीही जास्त असते. काळ्या हळदीचे वापर मुख्यतः सौंदर्यप्रसाधने आणि रोग-नाशक अशा दोन्ही प्रकारांमध्ये केला जातो. काळी हळद जखमा, मोच, त्वचा रोग, पचन आणि यकृत समस्यांवर उपचार करण्यासाठी वापरली जाते. असे असले तरी, काळी हळद भारत सरकारच्या सर्वात धोकादायक औषधांच्या यादीमध्ये ठेवण्यात आली आहे. त्यामुळे शेती करण्यापूर्वी वनविभागाला माहिती द्यावी लागते.
लागवडीसाठी आवश्यक हवामान व जमीन
काळ्या हळदीच्या लागवडीसाठी उपयुक्त हवामान उष्ण असून १५ ते ४० अंश सेंटीग्रेड तापमान योग्य मानले गेले आहे. त्याची झाडे दंव देखील सहन करतात आणि प्रतिकूल हवामानातही त्यांचे अनुकूलन टिकवून ठेवतात. हे वालुकामय, चिकणमाती, चिकणमाती, मध्यम पाणी धरणार्‍या जमिनीत चांगले पिकवता येते. चिकणमाती, गढूळ मिश्रित जमिनीत कंद वाढत नाहीत. जमिनीत भरपूर जीवाश्म असावेत. पाणी साचलेल्या किंवा कमी सुपीक जमिनीत त्याची लागवड करता येत नाही. पेरणीसाठी योग्य वेळ जून-जुलै महिना असून सिंचनाची व्यवस्था असल्यास मे महिन्यातही लागवड करता येते. एक हेक्टरमध्ये ११०० झाडे येतात. ज्यातून ४८ टन उत्पादन मिळते. उत्पादन सुमारे १२ ते १५ टन प्रति एकर आहे, जे १ ते १.५ टन पर्यंत सुकते.
अशी करावी लागवड
काळ्या हळदीची लागवड करतांना कंद ओळींमध्ये लावले जातात. प्रत्येक ओळीत दीड ते दोन फूट अंतर असावे. ओळीत लागवड करावयाच्या कंदांमधील अंतर २० ते २५ सें.मी. सुमारे असावे. कंदांची लागवड जमिनीत ७ सें.मी. खोलवर केले पाहिजे. रोपाच्या रूपात कड्यांच्या मध्ये एक ते सात फूट अंतरावर लागवड करावी. रिजवरील वनस्पतींमधील अंतर २५ ते ३० सें.मी. पाहिजे प्रत्येक कड्याची रुंदी अर्धा फूट ठेवावी. रोपांची तयारी काळी हळद त्याची रोपे तयार करूनही लागवड करता येते. त्याची रोपे तयार करण्यासाठी, ट्रे किंवा पॉलिथिनमध्ये माती भरून त्याचे कंद लावले जातात. लावणीपूर्वी कंदांना योग्य प्रमाणात बाविस्टिनची प्रक्रिया करावी. कंद किंवा रोपे लावणीनंतर लगेच पाणी द्यावे. सौम्य उष्ण हवामानात, त्याच्या झाडांना १० ते १२ दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे. तर हिवाळ्यात १५ ते २० दिवसांच्या अंतराने पाणी द्यावे.
